|
Wat is Curalyse?
Inhoudsopgave:
Curalyse is al sedert 1995, dus al twintig jaar in gebruik.
Curalyse is een macro-economisch model van
Curaçao. Het
bestaat uit twee onderdelen. Een dataset met de Nationale Rekeningen in
ruime zin (behalve productie, loonsom, invoer en uitvoer en
overheidsinkomsten en uitgaven ook: prijzen, monetaire variabelen,
arbeidsmarkt etc.) voor de afgelopen jaren. Voorts gedragsrelaties en
definitierelaties en exogenen (internationale inflatie,
overheidsmaatregelen) op basis waarvan de complete dataset ook voor
toekomstige jaren kan worden berekend.
Het model wordt gebruikt voor analyse van het
verleden,
vooruitberekeningen voor de toekomst en de doorrekening van de effecten
van overheidsmaatregelen en gedrag van vakbonden, ondernemers en
consumenten op de economie.
Voor een impressie van Curaçao klik
hier.
Handleiding Curalyse
De handleiding en de theorie achter de
gedragsvergelijkingen
staan gedetailleerd beschreven in twee aparte sheets in het model. Het
model is te lezen en te draaien in Excel. Men kan een oude shareware versie van het model hier downloaden onder de kop Curaçao.
Ook Antiltax is gratis te downloaden. Antiltax is de koopkracht
& poverty module bij Curalyse. De shareware versie is van 24 juli 2009.
Verder kan men ook StudieCuralyse17 downloaden. Deze
file bevat een studiemodule in zeven stappen met uitleg zowel in het
Nederlands als in het Papiamentu.
Daarnaast is er voor intern gebruik ten behoeve
van nieuwe
medewerkers DEZ een compleet ‘’Naslagwerk
Curalyse”
beschikbaar met diverse trainingsmodules en CDROM met vrijwel complete
documentatie (data en modelfiles bij de 22 Draaiboeken
Curalyse).
Institutionele achtergrond
Een klein land als Curaçao kan niet permanent beschikken over alle mogelijke
specialisten als een groot land zoals Nederland ter beschikijg heeft. Dat geldt
niet alleen voor medisch pecialisten, maar ook voor macroeconomische
specialisten.
Sinds 1995 beschikt Curaçao over het Curalyse
macro-economische model. Na de bouw is
dit instrument intensief gebruikt door voorheen DEZ thansMEO bij analyses ten
hoeve van o.a. Outlook en beleidsnotities en de studie door en inwerken van
nieuwe DEZ/MEO medewerkers. In de afgelopen twintig jaar van het bestaan van
Curalyse zijn er 7 coordinators Curalyse geweest, dus gemiddeld om de drie jaar
diende een nieuwe coordinator te worden ingewerkt.
Na de intensieve bouwfase is MMC in de daarop volgende onderhoudsfase
ondersteuning blijven geven, maar minder intensief: jaarlijks gemiddeld een of
twee korte bezoeken van de senior consultant (met inmiddels 41 jaar relevante
ervaring) aan Curaçao, een bezoek van de meest betrokken Curalisten van twee
weken aan MMC in Nederland voor training door steeds een zevental MMC
specialisten, en voorbereiden van de bezoeken en beantwoording vragen via
telewerken. Gemiddeld vanaf het jaar 2000 slechts 28 werkdagen voor de senior
consultant en 17 voor zijn asistent in totaal voor training nieuwe medewerkers,
vervolgtraining bestaande medewerkers en begeleiding bij update van het model,
inclusief aanpassing aan nieuwe
ontwikkelingen en modules.
De vraag wordt soms gesteld hoelang de ondersteuning door een extern bureau
door moet gaan? Het antwoord is dat de
ondersteuning door een extern bureau minder kan worden naarmate MEO beschikt
over voltijd experts met meerdere jaren
ervaring op dit gebied. In dit kader kan worden vermeld dat MMC in 2012 Calmera
BV (het bureau op Curaçao van Runy Calmera die van
1996-2000 Coordinator Curalyse was bij DEZ) heeft ingezet om aan een aantal MEO
medewerkers workshops te geven.
De laatste drie bezoeken van MMC aan Curaçao waren begin september 2013, begin november 2014 en
begin januari 2015. Zie Paper Curalyse, januari 2015 met een overzicht met
archief van alle Curalyse files, ook van eerdere projecten, plus USB stick met
al die files.
Inmiddels kreeg de vroegere
coördinator Curalyse per 1 oktober een nieuwe baan (afd. Nationale
Rekeningen, CBS Curaçao). Haar opvolgster is Mary-Rose Rosalia. Zij heeft een
Bachelor in Business Administration van de UNA en een Masters in International
Economics van de Erasmus. Zij is drie maanden terug bij MEO begonnen en is al bezig
met enkele introductie trainingen Curalyse, Curatax en huishoudmodule.
Zie voorts op www.micromacroconsultants.com
Aan de workshops 4-6
september 2013 namen deel: de Curalisten : Dianadira Martis, Natalie
Petronella, Monique Bernadina, Irainety Copra. Voorts is er nog een
medewerker van Sector Economische Ontwikkeling en Innovatie toegevoegd aan het
team: Julisa Sluis-Albertoe. Verder paricipeerden in sommige workshops de heer
Luelo Girigorie, Directeur Beleidsorganisatie MEO, en medewerkers van CBS en MINFIN.
Workshop Curalyse, MMC, Dinsdag 29 Mei 2012, van links
naar rechts: Natalie Petronella, Luelo Girigorie, Stephen Chong, Sara Delgado,
Dainadira Martis
Zeven generaties coordinator Curalyse
Momenteel wordt de zevende
generatie Curalisten getraind. In chronologische volgorde de coordinators
Curalyse:
1. Hugo
Esseboom (1994-1997)
2. Runy
Calmera (1996-2000)
3. Rogier
Rijerse (1998-2002)
4. Henk
van Maanen (2003-2005)
5. Lesly
Sendar (2005- 2009)
6. Dainadira
Martis (2010 – okt 2014) en Natalie
Petronella (2006- heden)
7. Mary-Rose
Rosalia (okt 2014 –heden )
En managers:
- Elfried Paulina (1994-1998)
- Jeroen Reijnen (1998-2002)
- Luelo Girigorie (2002- heden)
Antillyse
Behalve het Curalyse model van Curaçao
zijn er ook
modellen voor Bonaire (Bonalyse geheten) en St. Maarten (Soualiga
geheten. Dat is "land van zout" in de taal van de oorspronkelijke
inwoners, de indianen), voor St. Eustatius (Statialyse) en Saba
(Sabalyse). De vijf modellen samen plus de nationale monetaire sector
vormen Antillyse, het model van de Nederlandse Antillen als geheel.
Antillyse is na update door MMC, eind 2003/begin 2004 gebruikt in de
Baseline studie Duurzame economische ontwikkeling Nederlandse Antillen.
Antillyse2004.xls staat als shareware op www.micromacroconsultants.com
Vanwege het uiteenvallen van de Nederlandse Antillen
10-10-2010 heeft Antillyse nog slechts educatieve
en historische waarde.
Er zijn nu, begin 2015, macroabc modellen draaiend voor
Curaçao (Curalyse), Aruba (Maruba), Sint Maarten (SMAARTMODEL)
In
principe is een gecombineerd model
‘’Oranjalyse’’
mogelijk, bestaande uit de modellen van ieder van de eilanden van de
Nederlandse Antillen en Aruba en van Nederland
(het Macroabc-NL model dat als shareware staat op
www.micromacroconsultants.com). Verder is vergelijking met Euralyse en
andere macroabc modellen mogelijk (zie internationale deel van
www.micromacroconsultants.com).
Resultaten bij Gebruik
macro model Curalyse
Het macro model Curalyse is sinds mei 1996
operationeel. Sinds
dit tijdstip is het model veelvuldig gebruikt, in het bijzonder voor de
jaarlijkse opstelling van de Economic Outlook van DEZ
Curaçao.
Een niet limitatieve opsomming van het gebruik van het model is:
1. Becijfering van de effecten van het te
introduceren Salestax in juli 1996 in het kader van het Structureel
Aanpassingsprogramma IMF voor Gedeputeerde van Economische Ontwikkeling
en Toerisme;
2. Becijfering van de effecten van het totale aanpassingsprogramma IMF
voor 3 jaar inclusief Sociaal Vangnet voor Gedeputeerde Eisden;
3. Vervaardiging notitie Perspectiefnota investeringsimpuls 1997,
aangeboden door de Gedeputeerde van Economische Ontwikkeling en
Toerisme aan de Eilandsraad bij de begrotingsbehandeling- Begroting
1997; dit is een notitie waarin de effecten van een
geïnventariseerde lijst van 'red tape' toeristische projecten
worden berekend;
4. Vervaardiging notitie Effecten
verhoging minimumlonen (4 scenario's) voor Gedeputeerde Eisden;
5. Effecten afvloeien ambtenaren (10%,
5%), verschillende scenario's afvloeiingsregeling,
6. Effecten exportinvesteringsimpuls;
7. Becijferingen in het kader van het
traject
"Economische Noodprogramma" van de Dienst Economische Zaken in 1997;
8. Notitie Economie, onze prioriteit!;
dit is een
notitie waarin naast het financiële fiscale beleid wordt
gepleit
voor meer nadruk op de economie;
9. Pusha Korsou!; Conferentie van Gedeputeerde Eisden om meer nadruk te
leggen op de economische ontwikkeling; de effecten van toeristische, en
structurele projecten zijn becijferd en gepresenteerd aan alle
diensthoofden van het Eilandgebied Curaçao en hun ambtenaren;
10. Notitie effecten investeringsimpuls Mega Cruise Pier;
11. Conferentie Vakbonden bij Dienst Economische Zaken; met vakbonden
is ingegaan op de economische situatie van Curaçao. Een
aantal
interessante actuele varianten zijn berekend, de koopkrachtmodule
Antiltax-CUR (ook wel genaamd "Forsa") is uitgelegd;
12. Notitie effecten Build Own an Operate (BOO) en Isia Refinery
Program (IRUP);
13. Notitie effecten renteverlaging 1 % (uitsplitsing hypotheekrente en
commerciële rente);
14. Aanzet Notitie economische impact Isla Raffinaderij op de
Curaçaose economie;
15. Notitie effecten investeringsimpuls (toeristische sector) ten
behoeve van Gedeputeerde van Financiën E. Ys.
16. Curalyse is voorts in november 1997 ingezet tijdens de
onderhandelingen van het IMF (drs. R. Calmera in delegatie Gedeputeerde
E. Ys);
17. Curalyse is intensief gebruikt voor de prognoses en consistente
ramingen van de kerngrootheden van de jaarlijkse publicatie van DEZ, de
Economic Outlook;
18. Doorrekening hoe tot lage werkloosheid en voldoende
deviezenvoorraad te komen ('omkeervraagstuk').
19. Stapsgewijze kwantificering beleidspakket à la
IDB-rapport
20. Vermeldenswaard is verder dat Curalyse ook buiten DEZ al
zelfstandig is gebruikt. Curalyse is gebruikt door de Kamer van
Koophandel bij het vervaardigen van hun notitie in verband met
verlaging winstbelasting etc. Hierin heeft de Kamer de effecten van een
compleet beleidspakket becijferd met het macro model Curalyse; Zie ook
op de Internet pagina van de KvK het rapport van drs. d. Dare: 'Self
assessment of profit tax, and its effects on the Curaçao
economy' op http://ww.iseeyou.com/kvk/chambus6.html
21. Op basis van de steeds bijgewerkte dataset van Curalyse en het
model wordt regelmatig informatie verstrekt betreffende de ontwikkeling
van verschillende grootheden aan externe relaties van de Dienst
Economische Zaken en interne afdelingen van de Dienst Economische Zaken;
22. Curalyse is intensief gebruikt voor het doorrekenen van
financiële en economische beleidsmaatregelen die in de jaren
2000
en 2001 zijn voorgesteld na overleg met het IMF.
23. Bij het doorrekenen van de economische effecten van hetzij een
verhoging of dalende benzineprijzen wordt op kwartaalbasis het model
ingezet. Het betreft vooral de effecten op de private consumptie, de
productiebedrijven en de reële groei van de economie.
Modelgebruik sinds 2003:
24. De economische effecten van de te verwachten investering van het
Hyatt project werd met behulp van dit instrument in beeld gebracht. Het
betreft de effecten tijdens de bouwfase als in operationele fase van
dit project. Hierdoor werd het mogelijk om een rationele discussie te
voeren aangaande de te investeren bedrag door de overheid in het
project versus de te verwachten opbrengsten ten behoeve de
eilandeconomie.
25. In het kader van de kosten baten analyse ten behoeve van de
Raffinaderij werd Curalyse ingezet om de economische effecten van de te
verwachten investeringen die de komende jaren door de Raffinaderij
zullen worden gepleegd inzichtelijk te maken.
26. In de komende jaren zullen naar verwachting de investeringen ten
behoeve van de toeristische sector toenemen. In dat kader is door
Dienst de economische impact van de te bouwen hotels in de komende
jaren met behulp van Curalyse doorgerekend. Het betreft de economische
effecten zowel tijdens de bouwfase als in de operationele fase.
27. In het kader van staatkundige structuur is door de Dienst een
notitie Duurzame Economische Ontwikkeling opgesteld. In die notitie
worden de economische effecten van de te verwachten investeringen van
de komende jaren met het model doorgerekend. Daarnaast zijn tevens de
economische effecten van een eventuele verbetering van het
investeringsklimaat met behulp van het model in beeld gebracht.
28. In het kader van de bezuiniging manoeuvre van de overheid werd aan
de Dienst verzocht om de economische effecten van dalende kosten van de
sector gezondheidzorg op de overheiduitgaven in het bijzonder en de
economische ontwikkeling in het algemeen inzichtelijk te maken.
29. Met het oog om de zuidelijke kust van het eiland zoveel mogelijk te
reserveren voor toeristische ontwikkeling op het eiland is door de
Dienst een eerste raming gedaan van de economische effecten van het
ontmantelen van het water en elektriciteit productiebedrijf en het
wederopbouw elders op het eiland. In de voornoemde berekening werd
rekening gehouden met het feit dat het vrij komende terrein aangewend
zal worden voor het bouwen van een nieuw hotel.
30. In het kader van het staatkundige proces werd het model
ingezet om de economische effecten van Naf 100 miljoen
begrotingbesparing in beeld te brengen.
31. Om de economische effecten van het te bouwen Renaissance hotel op
het eiland te kwantificeren en de overheid te ondersteunen tijdens het
onderhandelingsproces werd eveneens het Curalyse model ingezet.
32. Curalyse is verder gebruikt bij maken van de jaarlijkse Outlook en
updates van Meerjaren Duurzame Economisch Programma’s
Meer recentelijk is
Curalyse, bijvoorbeeld in de periode januari 2012 –eind 2014 door MEO o.a. gebruikt als hulpmiddel bij de
volgende berekeningen:
- Macro-economische anlayse mogelijke indexering van
het minimumloon;
- Scenario berekening: BBP reele groei 1.5%
- Macro-economische impact Insell Air;
- Impact analyse The Curaçao Rocks Hotel
- Impact analyse CTEX (digitale databank)
- Afschaffen invoerrechten
- Impact analyse verhoging OB op luxe producten en
diensten en verlaging OB op gezonde producten
- Raming/update BBP ieder kwartaal
- Impact analyse investeringsprojecten (o.a.,
infrastructurele projecten, Kenepa resort, Sambil, nieuw ziekenhuis en Eden
Shopper’s Paradise)
- Impact analyse wegvallen Venezolaanse markt DAE
- Huizenbouw project (naam project bleef onbekend)
- Impact analyse hervormingen AOV en introductie
basis ziektekosten verzekering t.b.v. het nationale dialoog
- Impact analyse Space Experience Curaçao
- Impact analyse introductie verplicht pensioen in
opdracht van het ministerie van SOAW
- Impact analyse hervorming onroerende zaak
belasting
- Curaçao Economic Outlook
- Benodigde bedrag aan investeringen t.b.v. van
mitigatie van negatieve groei in 2013 (op verzoek van voormalige minister
Steven Martina)
Voorts is het model in
april 2014 gebruikt voor het maken van de Macromonitor.
Zie voor een lijst van
beleidsnotities en analyses waarbij eerder gebruik is gemaakt van het Curalyse
model, in sheet Manual regel 150- 204, gevolgd door een lijst van participanten
in workshops die vanaf januari 1995 zijn gegeven. Tot en met workshop 22 hebben
in totaal 614 participanten deelgenomen,
waarvan 255 verschillende personen. Dus
gemiddeld 28 participanten per workshop en gemiddeld 11 nieuwe participanten per workshop. De laatste
workshop voor een breder publiek was 17 juni 2009. Daarna waren er jaarlijks workshops met
diverse participanten van MEO en soms CBS en FIN, en een keer een
mini-conference met deelnemers uit Sint Maarten en Suriname.
Voorts wordt het model veelvuldig gebruikt voor interne
beleidsnotities op verzoek van de Minister. Omdat Curalyse daarbij
slechts een hulpmiddel is, is het niet steeds nodig in notities te
vermelden dat Curalyse erbij werd benut.
Klik hier voor diverse foto’s
van de workshops Curalyse.
|
